1- Sosyal Fobi nedir, belirtileri nelerdir?

Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi); kişinin diğer insanlar tarafından yargılanabileceği kaygısını taşıdığı, toplumsal ortamlarda rezil olacağı konusunda belirgin ve sürekli korkusunun olduğu bir kaygı bozukluğudur. Kişi sosyal ortama girdiğinde veya daha girmeden; yüz kızarması, terleme, ağız kuruluğu, çarpıntı, nefes kesilmesi, nefes darlığı, mide bağırsak sisteminde rahatsızlık, diyare, kas gerginliği, titreme gibi fiziksel belirtiler gösterir. Aklından “güçsüzüm, yetersizim, çirkinim, beğenilmiyorum, rezil oluyorum, hata yapmamalıyım, mükemmel olmalıyım” gibi düşünceler geçer. Korkulan ortama girmeme, korkulan ortamı terk etme, göz temasından kaçınma, ilgisiz şeyler düşünme gibi kaçınma ve emniyet arama davranışları gösterir.

2- Sosyal Fobi hangi durumlarda ortaya çıkar?

Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği’nde belirlenen sosyal durumlar şu şekildedir. -Toplum içinde telefonla görüşme -Küçük bir grup etkinliğinde yer alma -Toplum içinde yemek yeme -Toplum içinde bir şeyler içme         -Yetkili biri ile konuşma                         -Dinleyiciler önünde konuşma, rol yapma                                                               -Başkaları tarafından izlenirken çalışma                   -Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme -Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşma -Yabancılarla karşılaşma                                  -Genel tuvaletleri kullanma                              -Birilerinin oturduğu odaya girme                    -İlgi odağı olma                                                 -Bir toplantıda hazırsızlık konuşma yapma      -Yetenek, yeti veya bilgi testine tabi tutulma   -İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme            -Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakm  -Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunma -Romantik veya cinsel ilişki amacıyla birini tavlamaya çalışma                                          -Alınan bir malı parasını geri almak üzere  iade etme -Parti / davet verme                                                     -Israrlı bir satıcıya karşı koyma     

3- Sosyal Fobinin çekingenlikten farkı nedir?

Sosyal fobik bireyler diğer insanlar tarafından olumsuz değerlendirebilecekleri biçiminde bir tehlike algıladıklarında ilgi ve dikkatlerini kendilerine yöneltmektedirler. Çevrede neler olduğuna dikkat etmeksizin kendi olumsuz otomatik düşüncelerine odaklanmaktadırlar. Bu durum çekingenlikle sosyal fobi arasındaki en önemli farklardan biridir. Çekingen veya utangaç kişi sosyal ortamlara, sosyal fobiye benzer şekilde olumsuz düşüncelerle giriyor olabilir. Ancak çevreyi gözlemleyebilmesi sonucu kendisine olan olumlu tavırları fark ederek olumsuz düşüncelerden kurtulabilir.

4- Sosyal Fobinin tedavisinde hangi yöntemler kullanılır?

Kişinin durumuna göre bazen tek başına psikoterapi, bazen tek başına farmakoterapi (ilaç tedavisi) gibi tedavi yöntemleri kullanılır. Bazı durumlarda her iki yöntem beraber kullanılabilir.

5- Bilişsel Davranışçı Terapide Sosyal Fobi tedavisi için neler yapılır?

Bilişsel davranışçı terapi en yaygin kullanilan ve etkinligi yuksek olan terapi yöntemlerinden birisidir. Sosyal fobinin tedavisinde in-vivo(yaşayarak) maruziyet, hayali maruziyet, davranış deneyleri gibi davranışçı müdahaleler yapılır. Yaşanan kaygı duygusunu ve bu kaygıya karşı oluşan bedensel tepkileri tanıma, kaygı doğuran durumlardaki düşüncelerin ne olduğunu anlama, düşünce hatalarını tespit ve yeniden yapılandırma gibi bilişsel müdahaleler yapılır. Bireysel terapiler yapıldığı gibi grup terapisi de uygulanabilir.

Dr.Mustafa İSPİR